مقدمه، تصحیح و تحشیه ماتمکده بیدل قزوینی

ماتمکده، عنوان کتابی است از مولا قربان ابن رمضان بادشتی رودباری قزوینی متخلّص به بیدل که موضوع آن مقتل حسینی (ع) است و حوادث حماسه 61 هجری را از لحظات شهادت امام حسین (ع) تا گسیل داشتن کاروان اسیران با سرهای مطهر شهدا از کربلا به کوفه و شام و نهایتاً برگشتن اسرا به کربلا در اربعین اول، در بردارد. کتاب که تاریخ اتمام آن 1267 هـ . ق است در قالب نظم و نثر تألیف گردیده و از حیث ادبی و بلاغی از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقدمه این پژوهش می کوشد تا مختصری پیرامون ترجمه حال مصنّف و جایگاه ادبی و میزان تأثیرگذاری وی در نوع ادبی «مرثیه» و مقتل نویسی به دست دهد. آنگاه درباره نام، موضوع، محتوا و ساختار ماتمکده بحثی خواهد رفت. تحلیل سبکی و بررسی ارزش های ادبی و جایگاه تاریخی اثر نیز به اجمال به میان خواهد آمد. در ادامه، به نقش و اهمیت و جایگاه عنصر تعلیم در این اثر با ذکر بعضی عناوین و نقل نمونه ای مختصر بسنده گردیده پس آنگاه در نقد محتوایی – ساختاری آن به ذکر شواهدی پرداخته خواهد شد. بخش اصلی پژوهش همانا متن تصحیح شده نیمه نخست کتاب (از آغاز تا پایان مجلس هفدهم) به همراه پی نوشت هایی است که در توضیح دقایق و لطایف ادبی و برگردان عبارات عربی و اشاره به مآخذ و استنادات مضامین و جملات مندرج در متن اثر، گزارش گردیده است. ماتمکده بیدل قزوینی از جمله مقتل های زیبا و کم نظیر فارسی در تاریخ ادبیات ایران است که هم به لحاظ ادبی و هم به جهت تاریخی مهم و معتنابه بوده؛ تصحیح، توضیح و انتشار آن در راستای احیاء و معرفی یکی از برترین مفاخر مکتوب ادبیات آیینی ایران اسلامی، شایسته و بلکه بایسته می نماید.